Besin elementleri

DNr. 3.8

Bitkilerin yaşamında ve verim sağlamasında besine ihtiyacı vardır. Kurallar altında hazırlanan besin bitkinin ve sahibinin sevincini arttırır.

Besinde tuzlar kullanılır. Bunlar doğal organik elementler olup bunlardan bazıları yaşamımızda bizlerce de kullanılmaktadır. Bu halde kullanılan elementlerin bilinçli kullanılması şart ve gereklidir.  

Bitki besin elementleri Makro ve Mikro elementler olarak iki gruptadır.

Makro elementler: 
Bitkilerin temel besin elementleridir. (N) Azot, (P) Fosfor, (K) Potasyum, (Ca) Kalsiyum, (Mg) Magnezyum, (S) Sülfür`den oluşur.

Mikro elemetler: 
Az miktarda olmasına rağmen bitkinin yaşamına yararlı olup olmalarıda gereklidir. (B) Borax, (Cu) Bakır, (Fe) Demir, (Mg) Mangan, (Mo) Molibden, (Zn) Çinko`dan oluşur.

Aşağıda bu elementlerin (+) ile fazlalık ve (-) ile eksiklik hallerindeki etkileri belirtilmiştir. Ayrıca ilgili elementin seçimi ile daha fazla bilgi görülebilir. 

MAKRO ELEMENTLER

Azot = (N) :

+  Azot bitki yapraklarının koyu renk almasını sağlar.

-   Az olması halinde büyüme iyi olmaz. Eski yaprakların renkleri, açık renk alır. Bitkilerde görülen sararma (Kloroz) ile kendini belli eder.

-   Cılızlaşma hissedilir.

-   Yapraklar sarı-yeşil arası renk alır.

-   Çiçek verimi azalır ve zamansız çiçek dökümü meydana gelir.

-   Bitkide bodurlaşma ve çalılaşma görülür.

-   Kökler incelir ve uzar.

Fosfor = (P) :

+  Fosfor çiçeklerin, tohum ve meyvelerinin olgunlaşmasını sağlar.

-   Az olması halinde büyüme iyi olmaz, eski yapraklar kırmızı renk alır.

-   Az çiçek açar ve az meyve verir.

-   Fosforun yetersizliği ile klorofilde birbiri üzerine toplanmalar meydana geldiğinden, yaprakların yeşil rengi önceleri çok koyu olup, daha sonra bu renk kırmızıya dönüşür.

-   Damarlar kırmızımsı menekşe rengini alır. Büyüme yavaşlar. Bitki sapları ince, yapraklar küçük ve diktir.

-   Gözler arasındaki mesafe kısa, çiçekler zayıftır.

TF-008

TF-009

Potasyum = (K) :

-   Az olması halinde bitki büyümesi yavaşlar.

-   Gövde ve sap sertleşir, odunlaşır. Çarpıklaşmalar ve solgunluklar görülür.

-   Üst sürgünler zayıflar ve aşağı doğru sarkar.

-   Yaprakların dış kenarlarında esmerleşme, kurumalar ve kıvrılmalar meydana gelir. Zamanla kahve rengine dönerek kururlar. Bu hal potasyum noksanlığının en tipik belirtisidir.

TF-017

Magnezyum = (Mg) :

+  Zararlı hayvanlara karşı bitkinin direncini artırır.

+  Bitkinin yaprak renginin ve verimde aromanın tabii olmasını sağlar.

-   Az olması halinde eski yaprakların damar araları sararır.

-   Yaprakların damar aralarında önceleri sarımtırak lekeler görülür. Daha sonra bu hücreler ölür.

-   Yapraktaki sararma genelleşir ve yapraklarıda kalınlaştığından kolayca kırılır.

-   Çiçekler kalitesiz olur.  

TF-016

Kalsiyum = (Ca) :

+ Bitkilerin sağlamlığını, meyvelerinin uzun süre depoda muhafaza edilmesini sağlar. 

+ Bitkiler için önemli bir besin maddesidir.

+ Bitkileri mantar hastalıklarına karşı korur, zararlı hayvanlara ve kötü hava şartlarına karşı 

   direncini arttırır.

+ Bitki gelişiminde turgor basıncını reğüle ederek su ile minerallerin gövde üst kısımlarına 

   ulaşmasını sağlar

-  Az olması halinde taze ve genç yapraklar kahve rengine dönüşür. Fazla olması halinde 

   magnezyum alımını etkiler.

Sülfür = (S) :

+  Bitkilerin yaşamları için gereklidir. toprakta bolca bulunur.

+  Fazla olması halinde bitkinin çiçeklenme döneminde renklerin ve kokuların tabii olmasını sağlar.

-   Az olması halinde genç yapraklar sararır.

-   Sülfür, bitki bünyesinde hareketsizdir ve noksanlık belirtileri önce genç yapraklarda başlar. Ayrıca, yaprak damar araları daha açık bir renk alır.

-   Bitkinin gelişimi zayıf ve kök rengi siyahtır.

Not:

1. Sülfür toprakta yıkanılabilir bileşikler halinde bulunur.

2. Sülfür tek bir element olmayıp temin edilemez. Kullanılan bazı elementlerin içerikliğinde mevcuttur.

3. Yetiştiricilikte Sülfür noksanlığı pek görülmez. Bunun nedeni kullanılan çeşitli gübrelerin Sülfür içermesi ve bu yolla ekstra Sülfür verilememesidir.

4. Yetiştiricilerin tümüyle sıvı gübreleme programlarına dönmeleri ve kullanılan element kaynağının Sülfür içermemesi nedeniyle Sülfür noksanlığı da sorun olmaya başlamıştır. Besinde geliştirmeler

MİKRO ELEMENTLER

Borik asit  = (B) :

-   Tipik solgunluk ve yaprak renginin değişmesi,

-   Tepe sürgünün ölümü ile yaprak ve çiçeklerde şekil bozuklukları (deformasyon) gibi belirtiler gösterir.

TF-015

Bakır sülfat = (Cu) :

-   Az olması halinde yaprak uç ve kenarları beyaz renk alır ve kıvrılır.

Demir sülfat = (Fe) :

+  Fazla olması hainde yaprak rengi koyu olur. Çok fazla olması halinde yapraklarda yanma görülür.

-   Az olması halinde, genç yapraklarda kuvvetli sararma olur.

Mangan sülfat = (Mn) :

-   Az olması halinde eski yaprak damarları arasında renkler açık olur.

Not: 
 Genellikle alkali ve kireçli topraklarda kendini gösterir. Yaprakların aralarında lekecikler
 şeklinde bariz sararmalar görülür. Daha sonra bu hücreler ölür. Damarlar ise daima yeşildir.

TF-018

TF-011

Molibden = (Mo) :

-   Bir çok geniş yapraklı bitkilerde molibden noksanlığına şerit yaprak adı verilir.

-   Noksanlıktan etkilenen yapraklar pürüzlü ve kalındır.

-   Yaprak kenarları düzensiz şekilde eğilir, bükülür ve darlaşan yapraklar kıvrılır. Ayrıca yapraklar karakteristik şekilde yukarı doğru kıvrılır.

Çinko sülfat = (Zn) :

-   Toprakta çinko elementinin yetersiz olması halinde bitki yaprak taç dibinde ve gövdeye yakın yerde hemen hemen normal sıklık ve büyüklükte olmasına rağmen tepe sürgünlerinde yaprak azlığından çarpıklaşma ve sürgün göz aralarının çok kısalıp üst üste binmesinden Rozetleşme denilen yaprak kümelerinin oluştuğu görülür.

-   Yapraklar hafif sarımsıdır.

-   Sararan kısımlar zamanla ölür.

TF-013

TF-014

KAYNAK

Musa Altay Ziraat yüksek mühendisi Entomoloji Uzmanı

Şafak Tüzün Ziraat yüksek mühendisi Entomoloji Uzmanı

ÇİÇEK SAĞLIĞI Hastalık ve Zararlılara Karşı Koruma teşhis ve Tedavi yöntemleri Önemli Tavsiyeler