DNr. 3.1
Bütün
canlıların yaşamında en çok gerekli olan element besindir. Bitkilerinde besine
ihtiyaçları vardır. Onlar besini bulundukları ortamdan alır.
Toprakta bitkinin
gelişmesi için toprağın bizzat gerekli bir unsur olmadığı, yapılan su kültürü
denemeleri ile ortaya çıkmıştır. Bitkiler, kendileri için gerekli elementleri
kapsayan, sulu besin ortamlarında yetiştirildiklerinde (su kültürü Sıvı hidroponik
sistem) sonuç çok iyi olmaktadır.
Öncelikle bitki için vazgeçilmez
elementlerin bilinmesi gerekir. Peki ya bunlar nelerdir?
Bunun için su kültürlerinde bazı
eriyikler kullanılmış, bunların bazıları (Örneğin KNOP ve Von Der Crone
eriyikleri) çok iyi sonuç vermiştir.
KNOP
eriyigi (1000 g. saf suda)
1,0 g.
Ca(NO3)2
0,25 g
KH2PO4
0,25 g. KNO3
ve
eser miktarda FeSO4)
Veya
Von
Der Crone eriyiklerinin (1000 g. saf suda)
1,0 g.
KNO3
0,5 g.
MgSO4+7H2O
0,5 g.
CaSO4+2H2O
0,25 g.
Ca3(PO4)2 ve
0,25 g. Fe3(PO4)2
Bileşimlerin göz önüne alındığında
bitki için önemli olan 10 element ortaya çıkmaktadır. Bunlar sırasıyla;
Karbon (C)
Hidrojen (H)
Oksijen
(O)
Azot (N)
Kükürt (S)
Fosfor (P)
Potasyum
(K)
Kalsiyum (Ca)
Magnezyum (Mg)
Demir
(Fe)
Bütün organik maddelerin yapı taşı olan
karbon yukarıdaki eriyiklerde bulunmaktadır. Bitki bunu havadan ya da su içinde
erimiş halde alır. Oksijen sudan temin edilir. N, S, P, K, Ca, Mg. ve Fe ise
tuzlar halinde eriyik olarak temin edilir. Proteinlerin yapı taşı olan
aminoasitlerin önemli parçası olan azot eksikliğinde bitki büyümesi derhal
durur. Yine protein birleşimine giren kükürt de bu açıdan önemlidir. Canlı
hücre için önemli bir element, çekirdek asitlerinin (DNA ve RNA) yapısına giren
fosfordur. Su rejiminin düzenlenmesini sağlayan potasyum eksikliğinde büyüme
yavaşlar. Potasyum ters çalışan kalsiyum (şişmeyi azaltır) da dengeyi sağlar.
Zira kalsiyum yokluğunda bu defa şişen ve geçirgen olan bitkiyi bu durumun
sürekliliği ölüme götürür. Klorofil ve diğer bazı bileşenlerin yapısına giren
magnezyum ve bitki solunumunda katalizatör olan demir noksanlığı ise önemli
(sararma) aksaklıklarını ortaya çıkarır.
Yine su kültürü denemeleri bu sayılan
elementlerden başka eser elementlerin de gereğini ortaya koymuştur. Bunların da
en önemlileri Bor (B), Mangan (Mn), Bakır (Cu), Çinko (Zn), Molibden (Mo), Klor
(Cl) dir. Tüm bu elementlerin hangi bileşenler halinde elverişli olacağı suyun
pH`ına da bağlıdır.
Bitki gelişmesi için gerekli olan bu
elementlerin biri yeter derecede olmazsa, diğer elementlerin tam ya da fazla
olması bile bitkinin normal şekilde gelişmesini engeller. Bitki bunların
birinin eksikliği halinde, diğerlerinden en az (minimum) düzeyde
yararlanabilecektir. Buna minimum kanunu
adı verilir.
Temel
yapı:
Makro
elementler
Bitkilerin temel besin maddeleridir. Bu elementler;
(N) Azot, (P) Fosfor, (K) Potasyum, (Ca) Kalsiyum,
(Mg) Magnezyum,
(S) Sülfür`den oluşur.
Mikro
elementler
Az miktarda olmasına rağmen bitkinin yaşamına yararlı
olup olmaları gereklidir. Bu elementler;
(B) Borax, (Cl) Klor, (Cu) Bakır, (Fe) Demir, (Mg)
Mangan, (Mo) Molibdat, (Zn) Çinko dur.
Prof.
Dr. YALCIN ŞAHİN`in
A`dan Z`ye AKVARYUM kitabından alınmıştır.
